Aan het hart onderscheiden we:

• Aangeboren hartafwijkingen, d.w.z. ze zijn van bij de geboorte aanwezig.
• Verworven hartaandoeningen, hoewel genetisch gepredisponeerd zullen ze de aandoeningen variërend ontwikkelen op latere leeftijd.

Naar schatting heeft 9% van alle honden een hartaandoening. Bij 95% van deze honden is er een verkregen hartafwijking, bij 5% van een aangeboren hartafwijking. 

Een andere indeling kan worden gemaakt, afhankelijk van waar in het hart het probleem zich bevindt:

• Hartspierafwijking ofwel de cardiomyopathie waarbij de oorzaak van het probleem in de hartspier zelf ligt. De hartspier kan te dik, te stijf of te slap worden.
• Klepproblemen waarbij de oorzaak van het probleem een te nauwe of juist een slecht sluitende hartklep.

De meest voorkomende verworven hartproblemen bij de hond worden veroorzaakt door:

• Slechtwerkende hartkleppen (‘klepinsufficiëntie’ of ‘endocardiose’, vooral bij kleine rassen)
• Een verzwakte hartspier (gedilateerde cardiomyopathie, vooral bij grote rassen).

Bij kleine hondenrassen zijn bijna alle Cavalier King Charles-spaniëls op seniorleeftijd vastgesteld met een hartprobleem. Ook bij de Teckel, Jack Russel, Dwergpoedel en Chihuahua zijn er veel dieren die op oudere leeftijd hartproblemen krijgen door lekkende hartkleppen. Bij de grote rassen zijn vooral de Dobermann, de Duitse Dog en de New Foundlander dé rassen met hartproblemen. Bij deze honden is het een afwijking van de hartspier die ervoor zorgt dat het hart wijd en slap wordt en niet meer goed kan functioneren, deze aandoening is veelal ernstig.

Een ander verhaal zien we bij de kat. Naast de aangeboren hartafwijkingen zien we bij katten vooral de idiopatische hypertrofische cardiomyopathie (HCM) als voornaamste verworven hartaandoening. Hypertrofische cardiomyopathie is een aandoening die vaak bij de kat voorkomt. Als een kat HCM heeft betekent dit dat de kat een te dikke hartspier heeft, hoewel deze niet allemaal tot klinisch hartfalen zullen leiden. De hartspier wordt te dik waardoor de ruimte binnenin het hart te klein wordt en er minder bloed in kan vloeien.

Wat zijn de symptomen van hartfalen bij een hond?

Uw dier heeft niet altijd last van zijn hartaandoening. Hartaandoeningen variëren in ergheid en de symptomen zijn afhankelijk van de ernst van de afwijking. In een lichte vorm zal er bij jaarlijkse gezondheidscontrole een hartruisje wordt vastgesteld. Dit hoeft niets ernstigs te betekenen als het dier zich verder goed voelt maar is wel altijd reden waakzaam te zijn.

Honden die last hebben van hartproblemen kunnen hun algehele gezondheid verliezen. Hartfalen bij de hond is een complex proces waarbij er verschillende stadia bij kunnen komen kijken.

Wat zijn de fasen bij hartfalen bij de hond?

1. Compensatie: In het eerste stadium worden de problemen veroorzaakt door hartfalen gecompenseerd door het hart. Zwelling, kortademigheid en verminderde energie zijn bijvoorbeeld symptomen die kunnen worden gecompenseerd. 
2. Stagnatie: In dit stadium begint het hart te falen en is het niet meer in staat om het lichaam optimaal te voorzien van bloed. Er ontstaan diverse symptomen zoals kortademigheid bij inspanning, extreme vermoeidheid, een verlaagde eetlust en een gewichtsverlies. 
3. Intensivering: In dit stadium dalen de functies van het hart verder. Een daling in het urineren, een toename van het ademhalingsvolume en vochtophoping zijn tekenen dat de ziekte verslechtert.
4. Uitputting: In dit laatste stadium is het hart volledig uitgeput. Bloedstagnatie, koude ledematen, bewusteloosheid en verminderde bloeddruk zijn symptomen van het uitputtingsstadium. Het is belangrijk om hartproblemen bij honden snel te herkennen en te diagnosticeren zodat de zorg van de hond wordt versterkt. Als u twijfelt over de gezondheid van uw hond, neem dan contact op met uw dierenarts.
5.  

We spreken van hartfalen zodra we symptomen zien door de aandoening aan het hart. Hartfalen is een toestand waarbij het hart niet meer kan voldoen aan de behoefte van het lichaam. De organen krijgen onvoldoende bloed. De bloedstroom en bloeddruk in verschillende delen van het lichaam gaan zodanig afwijken dat er vocht ophoopt op plaatsen waar dit niet hoort, zoals in de longen en buik. 

De volgende symptomen kunnen wijzen op een hartfalen, tevens worden de symptomen in 2 grote groepen opgedeeld:

• Groep 1: Bij deze groep is de bloeddruk in het hart en de longvaten zodanig veranderd dat er longvocht optreedt. Bij deze dieren zal hoesten de belangrijkste klacht.
• Groep 2: Bij deze groep is een onvoldoende pompfunctie van het hart. De organen en spieren krijgen onvoldoende bloed, waardoor er zwakte optreedt (door de poten zakken, niet meer op kunnen staan).

Algemene symptomen van hartfalen:

• hoesten, ook tijdens rust
• snelle ademhaling
• Benauwdheid
• de dier oogt zwak en heeft een slecht uithoudingsvermogen
• omvallen, wegzakken en flauwvallen kunnen voorkomen
• verminderde eetlust en vermageren

Wij bespreken

1. Algemene ondersteuning van de hartpatiënt
2. Hartklepfibrose
3. DCM bij de hond
4. HCM bij de kat
5. Aangeboren hartafwijkingen

1. Ondersteuning van de hartpatiënt

De behandeling van hartproblemen verschilt per hartaandoening. Hartaandoeningen variëren in ergheid en de symptomen zijn afhankelijk van de ernst van de afwijking. Een dier kan zonder klachten een hartafwijking hebben. Zodra de hartaandoening klinische tekenen geeft, spreken we van hartfalen. Veel hartproblemen worden ondersteund met medicatie. Tegenwoordig is de hartmedicatie dusdanig geëvolueerd dat ze bij trouw gebruik een aanzienlijke toename in levenskwaliteit en levensverwachting verzekeren. Andere hartafwijkingen moeten soms verholpen worden met een ingreep. Dit hoeft niet altijd een zware operatie te zijn, maar de ingreep is meestal wel risicovol.

Er zijn een algemene regels voor hartpatiënten die een positieve invloed hebben op alle hartpatiënten en die noodzakelijk zijn om de vooruitgang van de ziekte maximaal te vertragen.

• Wees therapietrouw. Geef de hartmedicatie dagelijks. Hartmedicatie heeft een heel gunstig effect op de verdere progressie van de ziekte.
• Geef aangepaste voeding: bv Sanimed Skin/Sensitive of een ander merk. 
• Omega vetzuren: in een recente studie werd de rol van omegavetzuren onderzocht. Gezuiverde omega 3- vetzuren hebben een duidelijk gunstig effect op hartziekten zoals de hartspieraandoeningen. Bij meerdere studies bleek er een weldadig effect bij alle hartpatiënten die omega vetzuren als supplement kregen, (zie o.a. 2017 Jan; 9(1): 18)
  • Omega Supp Miloa ondersteunt de functies van de huid, het hart, de nieren, de gewrichten, de lever, de hersenen en de immuniteit. EPA en DHA zijn belangrijke bestanddelen van alle celmembranen. Bij ontstekingsreacties gaan ze de pro-inflammatoire mediatoren afremmen.
  • Cardio Supp Miloa zorgt mee voor het behoud van een optimale hartfunctie. Olijfboom, taurine, polyfenole van groene thee, sophora japonica, granaatappel, en co-enzym Q10 zijn krachtige antioxidanten en vangen veel vrije radicalen. Door de toevoeging van visolie is dit supplement rijk aan onverzadigde vetzuren.
  • Gomega Vetplus is een vloeibaar voedingssupplement. Het voedingssupplement bevat omega-3 en omega-6 vetzuren (EPA en DHA) en komt voort uit visolie. Gomega draagt enerzijds bij aan de verbetering van de algehele vitaliteit van je dier en ondersteunt anderzijds het hart, bloedvaten en de nieren.
• Zoutrestrictie is noodzakelijk. Zout kan ervoor zorgen dat het lichaam vocht vasthoudt. Hierdoor moet het hart harder werken, dat wil je bij hartfalen voorkomen. Veel voedingsfabrikanten voegen zout toe om de smaak van de voeding te versterken en om de houdbaarheid te verhogen. Een hartpatiënt heeft nood aan natriumbeperkt dieet, zodat ze minder vocht vasthouden.
• Warm weer en warmte in het algemeen verdragen hartpatiënten heel slecht. Het is daarom zinvol om met warm weer uw dier te helpen door het korthouden van een dikke of lange vacht en het zorgen voor koele plekjes om te rusten. Pulvirex Ecuphar is een verzorgingsproduct voor een betere ademhaling, bevat plantaardige ingrediënten en is geschikt voor vele diersoorten.
• Overgewicht betekent een extra belasting voor het hart en een hoge bloeddruk. Daarom is het bij hartfalen verstandig te streven naar een gezond gewicht. Met een gezond gewicht kan het dier meer activiteiten verrichten zonder klachten te krijgen.
• Restrictie van hoge inspanning omdat het hart veel meer moet werken bij inspanning, zonder totaal stil te vallen. Een hartpatiënt MOET zijn dagelijkse wandeling doen.
• Stressreductie en angsten tegengaan.
  • Calmex Kat Vetplus is een aanvullend diervoeder voor de kat welke het dier minder stressgevoelig maakt en zo de angst of spanning bij de situatie wegneemt. Stress en spanningen n.a.v. stressvolle situaties bij katten uiten zich o.a. door zich bovenmatig te likken en te krabben, agressie, zelfbeschadiging, verstoppen of teruggetrokken gedrag, aanhankelijk / claimerig gedrag, verandering in eetlust, continu in de gaten houden van de omgeving.
  • Calmex hond Vetplus: is een kalmerend voedingssupplement voor uw hond. Hierdoor behoudt uw hond zoveel mogelijk een ​​normale instelling en gemoed.

2. Hartklepfibrose

Klepfibrose is de voornaamste oorzaak van hartfalen bij de hond en de voornaamste oorzaak van hoesten bij honden ouder dan 7 jaar. We zien de aandoening vaker bij kleine hondenrassen en kruisingen.

Klepfibrose is een aftakeling van de hartklep waardoor deze onvolledig afsluit wanneer het hart het bloed omhoog moet pompen. Daardoor stroomt er ongewenst bloed terug in het hart. Het betreft meestal het achteruitgaan van de hartklep tussen de linkerboezem en linkerkamer van het hart. Daardoor zal er tijdens het pompen bloed terugstromen in het hart, in de plaats van in de aorta gestuwd te worden. De linkerzijde van het hart vergroot om de lekkage te compenseren, maar zal daar niet blijvend in slagen. Wanneer er teveel bloed in het hart achterblijft, kan het verse bloed dat in de longen zuurstof kwam ophalen niet meer vooruit en blijft dat bloed in de longen hangen. Dit zal op zijn beurt aanleiding geven tot vocht op de longen en het daaruit voortvloeiend hoesten. Bij het vorderen van de ziekte zal het hele cardiovasculair stelsel betrokken worden en kunnen we ook vocht in andere organen vaststellen.

Er zijn asymptomatische patiënten die geen last hebben van hun hartaandoening. De eerste klachten zijn veelal hoesten (ook ‘s nachts) en verminderde inspanningsvermogen. Bij vergevorderde patiënten kan ademnood – benauwdheid op de voorgrond treden. We spreken van hartfalen zodra de aandoeningen klinische symptomen geeft. De hartklepafwijking zal dan met symptomen gepaard gaan.

Medicatie kan de klachten met 15 maanden uitstellen. Tegenwoordig kan medicatie bij honden met een vergroot hart, maar zonder klachten (dus nog geen hartfalen) het ontstaan van klachten met gemiddeld 15 maanden uitgesteld worden! Dieren met een hartruis worden dus best jaarlijks gemonitord. De ziekte komt pas op latere leeftijd tot uiting en is niet te genezen. In het geval van hartfalen door klepafwijkingen kan de kwaliteit van leven wel verbeterd worden met medicatie.

Supplementen met onverzadigde vetzuren hebben een bewezen voordelig klinisch effect bij hartpatiënten, dat effect is het grootste bij hartklepaandoeningen.

• Omega Supp Miloa ondersteunt de functies van de huid, het hart, de nieren, de gewrichten, de lever, de hersenen en de immuniteit. EPA en DHA zijn belangrijke bestanddelen van alle celmembranen. Bij ontstekingsreacties gaan ze de pro-inflammatoire mediatoren afremmen.
• Cardio Supp Miloa zorgt mee voor het behoud van een optimale hartfunctie. Olijfboom, taurine, polyfenole van groene thee, sophora japonica, granaatappel, en co-enzym Q10 zijn krachtige antioxidanten en vangen veel vrije radicalen. Door de toevoeging van visolie is het supplement rijk aan onverzadigde vetzuren.
• Gomega Vetplus is een vloeibaar voedingssupplement. Het voedingssupplement bevat omega-3 en omega-6 vetzuren (EPA en DHA) en komt voort uit visolie. Gomega draagt enerzijds bij aan de verbetering van de algehele vitaliteit van je dier en ondersteunt anderzijds het hart, de bloedvaten en de nieren.

3. DCM bij de hond

Bij dilatatieve cardiomyopathie (DCM) is het hart van de hond vergroot. We zien de aandoening vooral bij grote rassen zoals de Dobermann, de Boxer, de Duitse Dog en de New Foundlander 

De linker hartkamer van het hart trekt niet goed samen door een veel te zwakke hartspier. Het hart pompt wel maar kan niet krachtig pompen. Door de zwakke pompwerking  komt er te weinig bloed in de bloedvaten zoals de aorta. Het lichaam van de hond reageert hierop door de bloedvaten een beetje dicht te knijpen, zodat de bloeddruk op peil blijft. Hierdoor moet het hart echter nog harder werken en blijft veel bloed in de organen ongewenst stilstaan. Deze vicieuze cirkel leidt snel tot klinische symptomen als hoesten, zwakke uithouding, ademnood en vocht in de buik. Dit kan alleen via medicatie doorbroken worden. De prognose is niet zo goed.

4. HCM bij de kat

Idiopatische hypertrofische cardiomyopathie bij de kat is de voornaamste verworven aandoening bij de kat. HCM (hypertrofische cardiomyopathie) is een aandoening die vaak bij de kat voorkomt. Er zijn echter ook veel katten die HCM hebben maar daar jarenlang zonder problemen mee rondlopen. Als een kat HCM heeft betekent dit dat deze kat een afwijkende hartspier heeft. Hierbij wordt de hartspier te dik waardoor de ruimte binnenin het hart te klein wordt. Er is onvoldoende ruimte binnenin het hart om al het bloed dat uit de longen komt op te vangen en weg te pompen.  Het hart kan minder bloed rondpompen en de dikke hartspier wordt moeilijk zelf van bloed voorzien. Eerst zal het hart sneller gaan kloppen. Later gaat de linker boezem functioneren als een stuwmeertje: al het bloed dat niet meteen de kamer in kan stromen wordt hier dan bewaard.  

Klinische HCM patiënten vertonen een slechte conditie en kunnen flauwvallen, ze hebben vocht in de borstholte en/of longen met benauwdheid tot gevolg en plotse sterfte zonder voorafgaande symptomen is mogelijk. HCM patiënten zijn gevoelig voor thromboses (bloedklonters). De klonters vormen zich in het linker hartoortje en de klonters kunnen leiden tot verlammingen als het stolsel vastloopt op de plek waar de grote lichaamsslagader (aorta) zich vertakt in de twee bloedvaten naar de achterpoten. Er ontstaat een plotselinge, pijnlijke verlamming van de achterpoten en de staart. Deze thrombo-embolie is zeer pijnlijk en moet heel snel behandeld worden. De prognose is gereserveerd. Als het stolsel op een andere plek vastloopt, zijn de symptomen vaak minder opvallend.

Alle katten kunnen HCM krijgen. De ziekte komt vaker voor bij de Maine Coon, Ragdoll, Noorse boskat, Brits Korthaar, Sphynx, Bengalen, Siberische katten, Pers, en Scottish Fold. Sommige katten krijgen al op jonge leeftijd problemen, andere katten ontwikkelen pas op oudere leeftijd milde klachten. Een beeld als HCM kan ook optreden bij een verhoogde bloeddruk (hypertensie) en bij een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie). Het is dus essentieel deze onderliggende oorzaken uit te sluiten voordat de diagnose van HCM gesteld mag worden.

Een gepubliceerde studie uit 2014 onderzocht het effect van voeding op HCM. Daarbij werd duidelijk dat aangepaste voeding een positieve invloed heeft op de vooruitgang van HCM bij katten. Taurine, onverzadigde vetten en een natrium beperkt dieet zijn hier essentieel. 

• Omega Supp Miloa ondersteunt de functies van de huid, het hart, de nieren, de gewrichten, de lever, de hersenen en de immuniteit. EPA en DHA zijn belangrijke bestanddelen van alle celmembranen. Bij ontstekingsreacties gaan ze de pro-inflammatoire mediatoren afremmen.
• Cardio Supp Miloa zorgt mee voor het behoud van een optimale hartfunctie. Olijfboom, taurine, polyfenole van groene thee, sophora japonica, granaatappel, en co-enzym Q10 zijn krachtige antioxidanten en vangen veel vrije radicalen. Door de toevoeging van visolie is het supplement rijk aan onverzadigde vetzuren.
• Gomega Vetplus is een vloeibaar voedingssupplement. Het voedingssupplement bevat omega-3 en omega-6 vetzuren (EPA en DHA) en komt voort uit visolie. Gomega draagt enerzijds bij aan de verbetering van de algehele vitaliteit van de hond en ondersteunt anderzijds het hart, de bloedvaten en de nieren.
• Calmex Kat Vetplus is een aanvullend diervoeder voor de kat welke het dier minder stressgevoelig maakt en zo de angst of spanning bij de situatie wegneemt. Stress en spanningen n.a.v. stressvolle situaties bij katten uiten zich o.a… door zich bovenmatig te likken en te krabben, agressie, zelfbeschadiging, verstoppen of teruggetrokken gedrag, aanhankelijk / claimerig gedrag, verandering in eetlust, continu in de gaten houden van de omgeving.
• Calmex hond Vetplus: is een kalmerend voedingssupplement voor uw hond. Hierdoor behoudt uw hond zoveel mogelijk een ​​normale instelling en gemoed.

5. Aangeboren hartafwijkingen bij hond en kat

Een opsomming van de aangeboren hartafwijkingen. Zij komen minder vaak voor.

• Ventrikelseptumdefect: een gaatje in het tussenschot van de twee hartkamers waarbij het bloed van de linker hartkamer naar de rechter hartkamer stroomt. Er volgt overbelasting van het linkerdeel van het hart en van de longcirculatie, wat vocht op de longen veroorzaakt.
• Aritmogene rechter ventrikel cardiomyopathie is een erfelijke aandoening waarbij hartspierweefsel deels in vet of bindweefsel verandert gepaard met hartritmestoornissen.
• Klepdysplasie: aangeboren afwijkende stand van de hartklep (klepdysplasie).
• Aortastenose en pulmonalisstenose is een vernauwing van de aorta of longslagader waarbij het hart door de vernauwing harder moet pompen om het bloed door het lichaam te pompen. Bij een milde stenose blijft het dier normaalgesproken levenslang klachtenvrij, maar bij een ernstige stenose leidt dit vaak tot flauwtes, slecht uithoudingsvermogen en plotselinge dood. Soms zelfs zonder symptomen.
• De persisterende ductus arteriosus is een aangeboren afwijking, waarbij het bloedvat tussen longslagader en lichaamsslagader niet is gesloten na de geboorte. Een ductus moet voor de zekerheid gesloten worden, of het nou om een kleine of grote opening gaat.
• De Tetralogie van Fallot is een hartaandoening die uit vier afwijkingen bestaat. De uitgang van de rechterhartkamer en vaak ook de longslagader en de klep zijn vernauwd; de aorta staat schrijlings (‘te paard’) boven de opening; er zit een – meestal grote – opening in het tussenschot tussen de twee hartkamers en de spierwand van de rechterkamer is verdikt.

Bij vermoeden van een hartprobleem moet u steeds een dierenarts raadplegen. Hoe sneller medicatie en voedingsaanpassing de hartaandoening zullen ondersteunen, hoe beter de levensverwachting van je dier.

Wat zijn de levensverwachtingen voor een hond met hartproblemen?

Het antwoord op de vraag hoe lang een hond leeft met hartproblemen, is afhankelijk van een aantal variabelen. Om te beginnen heeft elk dier een unieke gezondheidssituatie. Wat de gezondheidstoestand ook is, de levensduur van een hond met hartproblemen wordt meestal beïnvloed door de ernst en de aard van de aandoening. Sommige hartproblemen zijn meer levensbedreigend dan andere. Bijvoorbeeld, een hond met aangeboren hartafwijkingen kan op latere leeftijd symptomen ontwikkelen die een verkorte levensduur veroorzaken, terwijl een hond met chronische valvulaire hartziekte meestal een redelijk goed leven kan leiden als hij de juiste behandeling krijgt.

Bovendien wordt de levensduur van een hond met hartproblemen beïnvloed door de behandeling die hij krijgt. Het is belangrijk om regelmatig terecht te komen bij een dierenarts voor controles en om de prestaties te volgen door middel van medische tests. De dierenarts kan ook advies geven over de beste behandeling, zoals medicijnen die de symptomen en de progressie van de ziekte kunnen remmen.

Tot slot speelt erfelijkheid een belangrijke rol bij bepalen hoe lang een hond met hartproblemen kan leven. Sommige honden hebben gevoeliger genen voor het ontwikkelen van bepaalde ziekten, waardoor ze vatbaarder zijn voor hartproblemen. Advies nodig van uw dierenarts over erfelijkheid kan nuttig zijn bij het beoordelen van de nakomelingen van uw hond om te zien of deze genetische aandoeningen kunnen hebben.

In het algemeen kunnen honden die de juiste behandeling krijgen een normaal leven leiden, ongeacht hun leeftijd of gezondheidstoestand. Terwijl het niet mogelijk is te voorspellen hoe lang een hond met hartproblemen zal leven, kan het verstandig zijn om zo veel mogelijk te leren over hartproblemen en de behandelingen die beschikbaar zijn. Als de hond de juiste behandeling krijgt, kan hij langer leven.

Wanneer medicatie na monitoring met ECG en cardioechografe  onvoldoende ondersteuning biedt aan uw dier, moet misschien gedacht worden aan euthanasie. Bespreek dit grondig met uw dierenarts. Samen kunnen jullie overleggen wat het beste is voor uw dier.